Koło Pszczelarzy w Radzyniu Podlaskim

Historia Koła Pszczelarzy w Radzyniu Podlaskim

Pszczelarstwo zwane dawniej bartnictwem na ziemiach polskich pojawiło się wraz z rozwojem osadnictwa. Hodowla pszczół początkowo związana była z ich naturalnym środowiskiem - borami, a pozyskiwanie miodu polegało na rabunku produktów pszczelich z leśnych barci. W miarę poznawania życia pszczół uczono się jednak wykorzystywać ich pracę w sposób racjonalny. Bartnictwo zaczęło ustępować przydomowej hodowli, co wynikało również ze zniszczeń, grabieży i trzebienia lasów.

Główne rejony bartne na terenie Polski w XVI-XVIII wieku znajdowały się po prawej stronie Wisły. Ziemie polskie nie bez przyczyny uważano wówczas za zagłębie pasieczne. Rzeczpospolita, pokryta dużymi połaciami borów i lasów, była bowiem największym eksporterem miodu, który również w handlu wewnętrznym był ważnym produktem. W gospodarstwie domowym mieszkańców miasteczek oraz wsi Lubelszczyzny i Podlasia jeszcze w XIX wieku miód był nie tylko lekarstwem, zastępował także cukier – produkt luksusowy, na który nie każdy mógł sobie pozwolić.

Tradycje pszczelarskie ziemi radzyńskiej sięgają odległych lat. Sprzyjały temu okoliczne lasy oraz rolniczy charakter regionu. Podczas lustracji królewszczyzny radzyńskiej w 1661 r. wymieniono bartników, którzy mieszkali w puszczy bilskiej. Przynależeli oni do wsi Biała, a czynsz który opłacali wynosił 3 floreny. Według dokumentów w folwarkach należących do majątku radzyńskiego pszczoły trzymano z pewnością już w XVIII wieku. Pasieki znajdowały się w sadach przy folwarku w Białej i Ustrzeszy¹. Stopniowo ule pojawiały się również w krajobrazie wsi, w chłopskich zagrodach.

Bliższe dane na temat pszczelarstwa na terenie powiatu radzyńskiego dostarczają jednak dopiero dokumenty z czasów współczesnych, m.in. wykazy pasiek z lat 50-tych XX wieku. Wykaz sporządzony dla gminy Biała uwzględnił ponad 100 pasiek, w tym pasieki znajdujące się w gospodarstwach mieszkańców wsi Biała, Bedlno, Borki, Białka, Branica, Brzostówiec, Jaski, Krasew, Lichty i Niewęgłosz, Olszewnica, Osowno, Paszki Duże i Małe, Płudy, Pasmugi, Siedlanów, Maruszewiec, Zbulitów, Stasinów, Wrzosów, Zabiele, Żabików, Wola Chomejowa. Najliczniejszymi były wówczas pasieki: Stanisława Kwasowca, która liczyła 80 pni, Andrzeja Szczotki z Brzostówca - 72 pni z pszczołami, Jana Sikory z Bork - 56 pni pszczelich oraz Zygmunta Bukowskiego z Osowna - 40 pni. Ogółem na terenie ówczesnej gminy Biała znajdowało się 253 pni z pszczołami oraz 33 uli pustych. Na terenie Radzynia w 1952 r. znajdowały się 3 pasieki, w tym pasieki prowadzone od 1939 r., które należały do Antoniego Romanowskiego i Jana Romanowskiego (liczyły po 15 pni) oraz pasieka Janusza Duka (22 pni), założona w 1947 r. Na podstawie spisów, na których wymieniono pszczelarzy również z innych gmin powiatu radzyńskiego, można powiedzieć, że w istniejących wówczas pasiekach używano uli typu warszawskiego oraz lewickiego. Najstarszymi stażem pszczelarzami byli w tym okresie Jan Wojciechowski, który pasiekę prowadził od 1903 r., Józef Powałka (od 1912 r.) oraz Izydor Kaszlikowski (od 1919 r.). Wszyscy mieszkali na terenie wsi Siemień².

W 1956 r. ilość zarejestrowanych pasiek na terenie powiatu radzyńskiego była dużo mniejsza. Wynosiła 60 pasiek. Do największych należała pasieka Ludwika Supryna z Wygnanowa – 100 uli. Więcej, bo 150 uli posiadała tylko Państwowa Hodowla w Żerocinie³.

Tradycje pszczelarskie sprzyjały zrzeszeniu się pszczelarzy radzyńskich. Powiatowe Koło Pszczelarzy w Radzyniu Podlaskim zostało powołane w maju 1957 r. na zebraniu, które odbyło się w świetlicy Przedsiębiorstwa Budowlanego w Radzyniu Podlaskim przy ulicy Chomiczewskiego (obecnie teren banku BGŻ). Na zebraniu obecni byli przedstawiciele Wydziału Rolnictwa Powiatowej Rady Narodowej oraz kilkunastu pszczelarzy. Inicjatorem powstania radzyńskiego koła był Ludwik Supryn z Wygnanowa, i to on został wybrany na przewodniczącego zebrania.

Po omówieniu spraw organizacyjnych i przeprowadzeniu szkolenia wybrano Zarząd. Prezesem został Ludwik Supryn, jego zastępcą – Janusz Duk, sekretarzem – Władysław Litwiniec. Zarząd Powiatowego Koła Pszczelarzy podjął w tym okresie decyzję o organizowaniu kół w terenie. W 1957 r. powstały koła w Wohyniu, Komarówce, Czemiernikach, Kąkolewnicy, Międzyrzecu Podlaskim. Niestety nie znamy imion wszystkich osób, które tworzyły zarządy. Prezesem Koła w Wohyniu został Chmielewski, vice prezesem – Więcek. Kołem w Komarówce kierował Prezes – Wapa, jego zastępcą był Adamczuk. W Czemiernikach natomiast prezesem koła został Piotr Skubiszewski, a vice prezesem – Błaszczak, kołem w Kąkolewnicy kierował Piekarski, a w Międzyrzecu Podlaskim – Bolesław Olszewski.

W kolejnych latach zorganizowano Gminne Koła Pszczelarzy w Drelowie, Borkach i Kocku.

Powiatowe Koło Pszczelarzy w Radzyniu Podlaskim współpracowało z Wojewódzką Spółdzielnią Pszczelarską w Lublinie. W 1964 r. zorganizowany został Zespół Młodego Pszczelarza, którym opiekował się K. Mróz. Należały do niego osoby zamieszkałe na terenie Radzynia oraz sąsiadujących wiosek: Sitno, Zabiele, Kąkolewnica, Derewiczna, Szóstka, Łózki, Kolembrody, Bojanówka.

W 1975 r. zmarł długoletni prezes Koła - Ludwik Supryn. Wybrano wówczas nowy Zarząd Powiatowego Koła Pszczelarzy w Radzyniu Podlaskim, w składzie: Janusz Duk – prezes, Wacław Miedzik – vice-prezes, Jacek Ponikowski – sekretarz.

W wyniku ustawy z dnia 28 maja 1975 r. wprowadzono nowy podział administracyjny kraju. Obszar zlikwidowanego wówczas powiatu radzyńskiego wszedł w skład powołanego województwa bialskopodlaskiego. Zmieniła się również podległość kół pszczelarskich, które ze struktur Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Lublinie zostały przeniesione do Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Białej Podlaskiej. W latach 1975-1994 prezesem Koła radzyńskiego był Janusz Duk. W 1994 r., po złożeniu rezygnacji przez Janusza Duka, prezesem został Sławomir Koczkodaj, który funkcję tę pełnił do 2000 r.

Walne zgromadzenie Koła Pszczelarzy w Radzyniu Podlaskim na posiedzeniu w dniu 9 kwietnia 2000 r. wybrało nowy Zarząd. Prezesem został Krzysztof Brygoła, skarbnikiem – Jacek Ponikowski, sekretarzem – Zbigniew Falkowski. Koło radzyńskie liczyło wówczas 18 członków. Na kwietniowym zebraniu podjęto również uchwałę o przeniesieniu Koła do struktur Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Lublinie. W powyższym składzie Zarząd pracował do 2008 r.

W 2008 r. odbyły się kolejne wybory. Na prezesa Koła ponownie wybrano Krzysztofa Brygołę. Jego zastepcą został Michał Nowak, a skarbnikiem – Wiktor Jurczyk. Koło liczyło wówczas 23 członków.

W dniu 8 marca 2015 r. walne zebranie sprawozdawczo-wyborcze Koła Pszczelarzy w Radzyniu Podlaskim na kolejną kadencję wybrało Zarząd w składzie: Krzysztof Brygoła – prezes, Jerzy Wołowik – vice prezes, Janusz Sawczuk – skarbnik, Marianna Kwoczko – sekretarz. Liczba członków Koła w 2015 r. wynosiła 34 osoby.

W ostatnim dziesięcioleciu nastąpił rozwój Koła Pszczelarzy w Radzyniu Podlaskim oraz wyraźny wzrost jego aktywności. Wzmocnienie Koła to niewątpliwa zasługa zarządów oraz obecnego prezesa Krzysztofa Brygoły - inspiratora wielu zdarzeń i zmian. Pszczelarze biorą udział w licznych szkoleniach, organizują festyny promujące pszczelarstwo oraz wartości miodu. Koło radzyńskie uczestniczy również w obchodach świąt pszczelarstwa na terenie województwa lubelskiego. Ważną postacią w działalności pszczelarzy radzyńskich jest również ks. Kanonik Henryk Och, Proboszcz Parafii p.w. Św. Anny w Radzyniu Podlaskim – pasjonat pszczelarstwa i od kilku lat duchowy opiekun Koła. Warto w tym miejscu podkreślić, że do Koła radzyńskiego należą pszczelarze następujących gmin: Borki (8 osób), Radzyń Podlaski (7 osób), Czemierniki (1 osoba), Ulan (2 osoby), Miasto Radzyń Podlaski (15 osób) oraz dziewięć osób z powiatu łukowskiego. W 2017 r. Koło posiada łącznie 1199 rodzin pszczelich.

Uroczystość poświęcenia sztandaru Koła Pszczelarzy w Radzyniu Podlaskim 2 lipca 2017 r. to nie tylko okazja do zaprezentowania działalności pszczelarzy. Sam sztandar zgodnie z intencją jego fundatorów ma być symbolem nawiązującym do przeszłości regionu, w którym od wieków pszczelarstwo zajmowało ważne miejsce w rozwoju i działalności rolniczej.

artykuł autorstwa dr Joanny Kowalik-Bylickiej.